- De Europese Unie krijgt ondanks bezwaren van Nederland en andere lidstaten een prijsplafond voor gas.
- De lat komt te liggen bij 180 euro per megawattuur, terwijl de Europese Commissie 275 euro per megawattuur had voorgesteld.
- Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) vindt het “onverantwoord” dat het mechanisme in februari in werking treedt terwijl twee weken later pas een analyse verschijnt over de gevolgen.
- Lees ook: Ook Eneco verdubbelt tarief voor stadswarmte per 1 januari – prijsplafond beperkt extra kosten tot zo’n €15 per maand
De Europese Unie krijgt een prijsplafond voor gas. De bezwaren van onder andere Nederland tegen de limiet om pieken in de gasprijs tegen te gaan zijn nog niet weggenomen, maar de andere EU-landen hebben het plan doorgedrukt.
Nederland vreesde dat het plafond te laag zou worden en dat gasleveranciers Europa in zouden ruilen voor beter betalende klanten. Minister Rob Jetten steunde het plan daarom maandag bij de finale onderhandelingen in Brussel niet, maar onthield zich net als Oostenrijk van stemming. Hongarije stemde als enige tegen. Zwaargewicht Duitsland, dat lang het verzet tegen het prijsplafond aanvoerde, steunde het plan wel.
Het zogeheten marktcorrectiemechanisme, dat in gang schiet als de gasprijs een aantal dagen piekt, gaat heel wat sneller in werking treden dan de behoedzame Europese Commissie had voorgesteld. De commissie wilde de lat, voor de toonaangevende Amsterdamse gasmarkt TTF, leggen bij 275 euro per megawattuur. Maar dat was voor veel landen onverteerbaar. Het plafond zou op die manier zelfs met de prijsrecords van afgelopen zomer niet zijn gehaald.
Het plafond komt nu op 180 euro per megawattuur, hebben de energieministers van de EU-landen afgesproken. Het moet vanaf 15 februari in stelling komen als de gasprijs drie werkdagen of langer boven de limiet uitkomt en die prijs bovendien drie dagen minstens 35 euro hoger ligt dan de wereldwijde richtprijs voor vloeibaar gemaakt gas (lng). Als het plafond eenmaal van kracht is, blijft het minstens twintig dagen gelden, zegt de Tsjechische minister die dit halfjaar voorzitter is.
Als de prijslimiet toch verkeerd uitpakt, kan die worden uitgeschakeld, aldus de Tsjech Jozef Sikela. Bijvoorbeeld als het gasverbruik blijkt te stijgen of de Europese kwartaalimport van gas terugloopt.
"Weer een onmogelijke missie volbracht", grijnsde Sikela tevreden. En "waarschijnlijk de moeilijkste" van de afgelopen zes maanden. Nu ligt er volgens hem een "evenwichtig compromis" met "de pijn gelijk verdeeld over de beide kampen".
Toezichthouders moeten gevolgen van het prijsplafond nog onderzoeken
Helemaal zeker is het nog niet dat de maximumprijs er komt. De Europese toezichthouders gaan nog onderzoeken of "de nadelen het niet winnen van de voordelen", zegt Eurocommissaris Kadri Simson. Op die impactanalyse wilden de energieministers niet wachten.
Sommige EU-landen pleitten al sinds het uitbreken van de energiecrisis vruchteloos voor een maximumprijs voor het dure aardgas. Zo'n limiet zou burgers en bedrijven moeten beschermen tegen zulke hoge pieken dat ze de rekening niet meer kunnen betalen. Ze vonden op den duur genoeg steun om de plannen door te zetten, maar het kostte tijd om de sceptische Europese Commissie mee te krijgen. Vervolgens aarzelden de voorvechters lang om de tegenstanders, en dan vooral Duitsland, hun wil op te leggen.
Nu het prijsplafond er toch komt, is de weg ook vrij voor andere maatregelen tegen de energiecrisis. De voorvechters van een maximumprijs hielden die tegen zolang ze hun zin niet kregen. Het gezamenlijk inkopen van gas en het sneller verstrekken van vergunningen voor hernieuwbare energie, waarover de EU-landen het eigenlijk al eens waren, bleven daardoor tot verdriet van Nederland liggen.
Jetten: blij met gezamenlijke inkoop, maar gasprijsplafond blijft onverantwoord
Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) is "heel blij" dat de EU gezamenlijk gas kan gaan inkopen nu de EU-ministers een deal hebben gesloten over een gasprijsplafond. Gezamenlijk kunnen inkopen is "de grote winst" van het akkoord over een marktmechanisme om prijspieken tegen te gaan, dat "potentieel onveilig" is voor de gasleverantie, zei de bewindsman in Brussel.
Nederland zal zeker optrekken met Duitsland om de gasopslag ook de volgende winter tijdig gevuld te krijgen en te zorgen voor extra voorraden vloeibaar gas (lng), zei Jetten na afloop van het zoveelste overleg over een ‘marktcorrectiemechanisme’. Na weken onderhandelen stemde maandag toch een grote meerderheid in met een maximumprijs op de toonaangevende Amsterdamse gasmarkt.
Jetten onthield zich bij de stemming. De D66’er vindt het "onverantwoord" dat het mechanisme in februari in werking treedt terwijl twee weken later pas een analyse verschijnt over de gevolgen. "Ik ben bezorgd over de potentiële verstoring op de Europese energiemarkt, de financiële implicaties en vooral de leveringszekerheid voor Europa. En ik hoop dat deze zorgen straks ongegrond blijken", aldus Jetten.
Als uit de analyse zou blijken dat de ingreep "toch onverstandig is" dan zou de Europese Commissie "haar verantwoordelijkheid" moeten nemen. Jetten sluit niet uit dat het mechanisme dan toch niet zal worden ingezet.
Nederland was van het begin af aan tegen ingrijpen in de marktwerking. Maar volgens Jetten heeft "het Nederlandse team" toch nog meer waarborgen kunnen uitonderhandelen zodat bij ongewenste neveneffecten van een maximumhandelsprijs het mechanisme ook meteen wordt gedeactiveerd. Bijvoorbeeld omdat gasleveranciers op jacht naar hogere verkoopprijzen de EU links laten liggen. Of omdat de gasvraag flink toeneemt. Op 1 november volgend jaar wordt bekeken of het systeem goed werkt en misschien moet worden verlengd.